Πως να διαβάσετε την ιστολογική έκθεση σας

Στη διάγνωση του καρκίνου, ένα δείγμα του ιστού, που ονομάζεται βιοψία λαμβάνεται από τον ασθενή και εξετάζεται από τον παθολογοανατόμο για να διαπιστωθεί εάν  καρκινικά κύτταρα είναι παρόντα.
Ο παθολογοανατόμος είναι ένας γιατρός που ειδικεύεται στη διάγνωση και την ταξινόμηση των ασθενειών, με την εξέταση των κυττάρων και ιστών κάτω από ένα μικροσκόπιο και μέσω ιατρικών εργαστηριακών εξετάσεων.
Ο παθολογοανατόμος καθορίζει αν ένας όγκος είναι καλοήθης ή κακοήθης, και αν είναι κακοήθης, τον ακριβή ιστολογικό τύπο και τον ιστολογικό βαθμό κακοήθειας.
Ο παθολογοανατόμος γράφει την παθολογοανατομική (ιστολογική) έκθεση  και είναι μέλος της ιατρικής ομάδας που φροντίζει για την θεραπεία και τη φροντίδα σας ως ασθενή.
Το κείμενο που ακολουθεί βασίστηκε σε δουλειά του Κολεγίου των Αμερικάνων Παθολογοανατόμων  (cap.org) και έχει γραφτεί για να σας βοηθήσει να καταλάβετε καλύτερα τη διάγνωσή σας και να αξιολογήσετε σημαντικές επιλογές θεραπείας.

Παθολογοανατομική (ιστολογική) έκθεση

Οι ιστολογικές εκθέσεις μπορούν να διαφέρουν σε σχέση με τις πληροφορίες που περιέχουν, ωστόσο, κάθε έκθεση θα περιέχει τις σημαντικές παραμέτρους που επηρεάζουν τη διαχείριση της διαγνωσθείσας κατάστασής σας  ή την εξέλιξη της νόσου.
Συνήθως, μια ιστολογική έκθεση χωρίζεται σε τουλάχιστον τεσσάρα/πέντε τμήματα:

• ταυτότητα του ασθενή και κλινικές πληροφορίες
• Υλικό (είδος, εντόπιση, ανατομικός προσανατολισμός)
• Μακροσκοπική Περιγραφή
• Μικροσκοπική Περιγραφή
• Διάγνωση

Μερικές φορές περιλαμβάνεται ένα σχόλιο, στο οποίο μπορεί να υπάρχει αναφορά σε κάποιο επιστημονικό σύγγραμα ή άρθρο περιοδικού.

Ταυτότητα του ασθενή και κλινικές πληροφορίες

Για να εξασφαλίζεται ότι η έκθεση είναι για σας και για τη διάγνωσή σας, κάθε ιστολογική έκθεση έχει συγκεκριμένες πληροφορίες που έχουν άμεση σχέση με εσάς και περιλαμβάνουν το όνομά σας, την ημερομηνία γέννησής σας το νοσοκομείο σας ή  και τον αριθμό κοινωνικής ασφάλισης.
Επιπλέον, η υπογραφή του παθολογοανατόμου το όνομα και η διεύθυνση του εργαστηρίου, θα υπάρχουν στην ιστολογική έκθεση.
Όταν ένα δείγμα αποστέλλεται στο παθολογοανατομικό εργαστήριο, το δοχείο είναι σημασμένο με το όνομα και τις υπόλοιπες απαραίτητες πληροφορίες  ώστε να εξασφαλιστεί ότι το δείγμα είναι δικό σας. Σε κάθε φάση της επεξεργασίας γίνεται ο έλεγχος αυτης της αντιστοιχίας
Κάθε παθολογοανατομικό τμήμα έχει ένα σύστημα πρωτοκόλλησης των παρασκευασμάτων ώστε κάθε δείγμα ασθενούς να έχει ένα μοναδικό αριθμό αναγνώρισης (αριθμό πρωτοκόλλου).
Όλα τα πλακίδια που εξετάζονται στο μικροσκόπιο και προέρχονται από το δείγμα σας θα έχουν επίσης τον αριθμό πρωτοκόλλου που αντιστοιχεί στο δείγμα σας.
Μερικές φορές ο γιατρός σας μπορεί να παρέχει πρόσθετες κλινικές πληροφορίες σχετικά με εσάς ή το δείγμα σας. που μπορούν να βοηθήσουν στην διάγνωση. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τα συμπτώματά σας ή άλλες παθολογικές καταστάσεις, και τις πιθανές διαταραχές που ο θεράποντας γιατρός σας θα ήθελε ο παθολογοανατόμος να διερευνήσει, ή ειδικές εξετάσεις που θα ήθελε να πραγματοποιηθούν στο δείγμα σας.

Υλικό

Η ενότητα “υλικό” αναφέρεται στην ανατομική θέση (θέση στο σώμα ) του ιστού ή στο όνομα του οργάνου που εξαιρέθηκε. Για παράδειγμα, σε μια  βιοψία πχ δέρματος θα πρέπει να ορισθεί το σημείο από όπου λήφθηκε πχ το μέτωπο ή το όργανο που στάλθηκε για εξέταση, όπως πχ η χοληδόχος κύστη ή η σκωληκοειδής απόφυση.
Το στοιχείο αυτό της έκθεση είναι  σημαντικό γιατι μια ανακριβή περιγραφή ή προσανατολισμός (όπως πχ δεξιά ή αριστερά), μπορεί να αποβεί επιζήμια με οδυνηρές συνέπειες.

Μακροσκοπική περιγραφή

Περιγράφεται το δείγμα όπως αυτό φαίνεται στο “γυμνό μάτι” και οι περιοχές εκείνες που θα χρειαστεί να εξεταστούν στο μικροσκόπιο. Περιλαμβάνει το μέγεθος, το χρώμα, τον αριθμό των δειγμάτων, και όταν χρειάζεται, το βάρος του δείγματος. Η μακροσκοπική περιγραφή ενός μικρού δείγματος είναι συνήθως σύντομη. Ωστόσο, ένα πιο μεγάλο παρασκεύασμα μπορεί να απαιτήσει μια πιο λεπτομερή περιγραφή.

Συνήθως, εάν υπάρχουν πολλαπλά όργανα ή ιστοί στο παρασκεύασμα,κάθε ένα από αυτά περιγράφονται και λαμβάνονται δείγματα για μικροσκοπική εξέταση.
Ακόμη και όταν υπάρχει μόνο ένα μεμονωμένο όργανο, η δειγματοληψία περιλαμβάνει διαφορετικά τμήματα του οργάνου, και κάθε περιοχή που φαίνεται ανώμαλη ή διαφορετική σε σχέση με αυτό που συναντάται σε ένα υγιές όργανο.
Κάθε ένα από αυτά τα δείγματα χρησιμοποιούνται  για να εξετάζονται κάτω από το  μικροσκόπιο.
Για κάθε καρκίνο, υπάρχουν τυποποιημένα κριτήρια που ποικίλλουν ανάλογα με τη θέση του καρκίνου και τον τύπο του καρκίνου. Οι πληροφορίες που καταγράφονται στην ιστολογική έκθεση χρησιμοποιούνται για την σταδιοποιήση του ασθενούς.

Μικροσκοπική περιγραφή

Στην μικροσκοπική περιγραφή καταγράφεται ο τρόπος με τον οποίο το δείγμα φαίνεται στο μικροσκόπιο σε σύγκριση με τα φυσιολογική δομή. Σε αυτή την ενότητα περιγράφεται  εάν ο καρκίνος έχει επεκταθεί στους γύρω ιστούς. Αυτή η μικροσκοπική περιγραφή  χρησιμοποιείται, μαζί με την μακροσκοπική περιγραφή και το κλινικό ιστορικό για να πραγματοποιηθεί η παθολογοανατομική διάγνωση

Η μικροσκοπική εξέταση του δείγματος  πραγματοποιείται πάντοτε. Ωστόσο, στην ιστολογική έκθεση δεν περιλαμβάνεται πάντα μια μικροσκοπική περιγραφή. Παθολογοανατόμοι, οι οποίοι στην έκθεση τους δεν περιγράφουν τα μικροσκοπικά χαρακτηριστικά, μπορεί να περιλάβουν στοιχεία που είναι ασυνήθιστα ή θα επηρέαζαν άμεσα τη φροντίδα του ασθενούς εντός του τμήματος διάγνωση ή ως σχόλιο.

Η μικροσκοπική περιγραφή χρησιμοποιείται επίσης από τον παθολογοανατόμο για να σημειώσει μικρά παρεπόμενα χαρακτηριστικά που  μπορεί να μην είναι σημαντικά για τον ασθενή και τη φροντίδα του, αλλά μπορεί να ενδιαφέρουν άλλους παθολογοανατόμους που ίσως δούνε το υλικό αυτό. Αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τα αποτελέσματα των ειδικών εξετάσεων ή χρώσεων, οι οποίες διενεργήθηκαν και που βοηθούν στην επιβεβαίωση της διάγνωσης, ή στον αποκλεισμό μια διαφορετικής διάγνωσης.

Διάγνωση

Η ενότητα “διάγνωση”  αντιπροσωπεύει την τελική ιατρική διάγνωση η οποία έχει πραγματοποιηθεί μετά από ενδελεχή εξέταση του δείγματος.
Ο παθολογοανατόμος είναι ο γιατρός που κάνει τη διάγνωση.
Κάποιες διαγνώσεις είναι πολύ σύντομες, όπως η “οξεία σκωληκοειδίτιδα”
Άλλες διαγνώσεις μπορεί να είναι αρκετά χρονοβόρες, διότι θα χρειαστεί να περιγράφουν πολλές λεπτομέρειες που θα επηρεάσουν τη θεραπεία και την έκβαση του ασθενούς.
Σε αυτές τις περιπτώσεις καρκίνου, συχνά  υπάρχουν πρόσθετες πληροφορίες που περιλαμβάνονται στη διάγνωση και που ονομάζονται σταδιοποίηση του καρκίνου. Σε αυτές περιλαμβάνεται η περιγραφή του είδους του καρκίνου που υπάρχει, πως “μοιάζει” ο καρκίνος  ( ιστολογικός βαθμός κακοήθειας), η έκταση της εξάπλωσης του καρκίνου στο παρασκεύασμα (στάδιο), καθώς και άλλες λεπτομέρειες όπως το εάν υπάρχουν καρκινικά κύτταρα σε αγγεία (αγγειακά έμβολα).
Η διάγνωση θα περιλαμβάνει επίσης το κατά πόσον τα χειρουργικά όρια διηθούνται ή όχι από τον καρκίνο.
Όλες αυτές οι πληροφορίες βοηθούν στο να καθοριστεί εάν είναι αναγκαία οποιαδήποτε επιπλέον θεραπεία για τον ασθενή, και να βοηθήσει στο να προβλέψουμε την εξέλιξη της πορείας της υγείας του ασθενή.

Σχόλιο

Μερικές φορές υπάρχουν ασθένειες οι οποίες είναι  δύσκολο να διαγνωστούν ή  η εξέλιξη της νόσου  θεωρείται αμφιλεγόμενη
Πολλοί παθολογοανατόμοι έχουν την τάση να χρησιμοποιούν την “ενότητα σχόλιο” για να εξηγήσουν τις σκέψη τους και την πιθανή εξέλιξη όταν τίθεται τέτοιου είδους ζήτημα.
Επιπλέον, εάν η διάγνωση δεν είναι σαφής, είναι σπάνια, ή συνδέεται με  νέες πληροφορίες και τεχνολογικές εξελίξεις, η “ενότητα σχόλιο” χρησιμοποιείται για τη λίστα των πιθανών διαγνώσεων και τη σύσταση για πρόσθετο έλεγχο ή και μελέτες που μπορεί να βοηθήσουν στην εύρεση της ακριβούς διάγνωσης.

Περίληψη

Συνοπτικά, η παθολογοανατομική (ιστολογική) έκθεση αποτελεί μια περιγραφή, η οποία περιλαμβάνει την ανατομική θέση του δείγματος και το πως μοιάζει το δείγμα τόσο με γυμνό μάτι, καθώς και όταν εξετάζεται στο μικροσκόπιο. Οι πληροφορίες αυτές συνδυάζονται  με τις κλινικές πληροφορίες από τον παθολογοανατόμο για να καταλήξει στην παθολογοανατομική διάγνωση.
Η παθολογοανατομική διάγνωση  δίνεται στους κλινικούς γιατρούς ώστε να μπορέσουν να προβούν στην κατάλληλη θεραπεία και τη συνεχή φροντίδα του ασθενούς.

Αθανάσιος Σιμούλης
Ιατρός Παθολογοανατόμος
www.biopsies.gr