Σύνδρομο Αποφρακτικής Άπνοιας Ύπνου (ΣΑΑΥ)

Το σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας στον ύπνο (ΣΑΑΥ) είναι μία πάθηση κατά την οποία παρεμποδίζεται η ροή του αέρα προς τους πνεύμονες. Το σύνδρομο πολλές φορές συνδυάζεται με το Σύνδρομο παχυσαρκίας-υποαερισμού (σύνδρομο Pickwick, Obesity hypoventilation syndrome). Είναι μια σημαντική νόσος η οποία συχνά δε λαμβάνει την πρέπουσα προσοχή και υποδιαγιγνώσκεται. Όταν διακόπτεται πλήρως η ροή του αέρα προς τους πνεύμονες τότε το φαινόμενο ονομάζεται άπνοια, όταν όμως παρατηρείται μείωση της ροής τότε ονομάζεται υπόπνοια. Εκτός από τις αποφρακτικές (obstructive) άπνοιες υπάρχουν επίσης οι κεντρικές (central), οι μικτές (mixed) και οι σύνθετες (complex) άπνοιες, οι οποίες πολλές φορές συνυπάρχουν ή μεταπίπτει η μία στην άλλη.

[youtube id=”sKv8WqexNOQ” width=”600″ height=”350″]

Το ΣΑΑΥ παρουσιάζει μερική αλληλεπικάλυψη με δύο άλλα σύνδρομα, το σύνδρομο αντιστάσεων ανώτερων αεραγωγών (Upper Airways Resistance Syndrome, UARS) και το Σύνδρομο Ανήσυχων Άκρων (Restless Leg Syndrome, RLS). Το UARS οφείλεται σε αυξημένες αντιστάσεις της μύτης και του στοματοφάρυγγα (πχ λόγω σκολίωσης ρινικού διαφράγματος) και χαρακτηρίζεται από την παρουσία ροχαλητού, αφυπνίσεων (Respiratory Effort Related Arousals, RERAs) και την απουσία άπνοιας. Το RLS χαρακτηρίζεται από την παρουσία στη μελέτη ύπνου περιοδικών κινήσεων των κάτω άκρων (Periodic Leg Movements, PLM).

Πού οφείλεται;

Κατά τον ύπνο, οι ιστοί που αποτελούν τα τοιχώματα του στόματος και του φάρυγγα χαλαρώνουν. Σε κάποια άτομα χαλαρώνουν τόσο ώστε να εμποδίζουν τη ροή του αέρα προς τους πνεύμονες. Στα αρχικά στάδια παρατηρείται συνήθως ροχαλητό, αλλά όσο η απόφραξη παρατείνεται και επιδεινώνεται τότε παρατηρείται και άπνοια, διακοπή δηλ. της ροής του αέρα προς τους πνεύμονες. Αυτό οδηγεί σε καρδιακές αρρυθμίες αλλά και σε πτώση του οξυγόνου στο αίμα το οποίο οδηγεί σε αφύπνιση. Κατά τον ύπνο, τα τοιχώματα του στόματος και του φάρυγγα χαλαρώνουν τόσο ώστε να εμποδίζουν τη ροή το αέρα προς τους πνεύμονες.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;
Άτομα με στενή δίοδο του στοματοφάρυγγα παρουσιάζουν αρκετά συχνά άπνοια στον ύπνο. Γενικά, παχύσαρκα άτομα, κυρίως άντρες, με μικρό μήκος και μεγάλη περιφέρεια λαιμού είναι αυτοί που συνήθως παρουσιάζουν το σύνδρομο. Επίσης η παρουσία υπερτροφικών αμυγδαλών και η εσοχή της κάτω γνάθου αποτελούν προδιαθεσικούς παράγοντες. Σημειώνεται επίσης πως το σύνδρομο προσβάλλει και παιδιά.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα συμπτώματα οφείλονται κυρίως στην κακή ποιότητα του ύπνου. Ο ασθενής νιώθει κουρασμένος κατά την πρωινή έγερση και η ημερήσια υπνηλία αποτελεί το κύριο σύμπτωμα. Παρατηρούνται επίσης διαταραχές μνήμης, προσοχής, αλλαγές στην προσωπικότητα (πχ ευερεθιστότητα), αλλά και προβλήματα στη σεξουαλικότητα.

Τί επιπτώσεις μπορεί να έχω;
Άτομα με ΣΑΑΥ παρουσιάζουν, λόγω της ημερήσιας υπνηλίας, αυξημένες πιθανότητες για ατυχήματα (όπως οδικά ή εργατικά). Παρουσιάζουν επίσης αυξημένο κίνδυνο αρτηριακής και πνευμονικής υπέρτασης, αρρυθμιών και εμφράγματος του μυοκαρδίου. ‘Όταν ο πάσχων παρουσιάζει συγχρόνως και Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) τότε οι κίνδυνοι αυτοί αυξάνονται.

Πώς μπορώ να το διαγνώσω;
Οι πρώτες ενδείξεις έρχονται κυρίως από τον/την σύντροφο, είτε λόγω του ροχαλητού είτε λόγω της ανησυχίας που προκαλούν οι άπνοιες. Το επόμενο βήμα είναι η επίσκεψη σε ειδικό πνευμονολόγο ο οποίος θα εξετάσει τον ασθενή και θα κρίνει κατά πόσο ο ασθενής μπορεί να πάσχει ή όχι από ΣΑΑΥ. Η διερεύνηση του συνδρόμου μπορεί να γίνει αρχικά με νυχτερινή οξυμετρία, δηλ. καταγραφή του οξυγόνου του αίματος κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η καλύτερη και πιο ολοκληρωμένη μέθοδος όμως είναι η πολυσωματοκαταγραφική μελέτη ύπνου (Polysomnography) η οποία μας δίνει ανάμεσα σε άλλα το δείκτη άπνοιας-υπόπνοιας (Apnea-hypopnea index, ΑΗΙ).

Πώς μπορώ να το αντιμετωπίσω;

Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει την απώλεια σωματικού βάρους, την αποφυγή χρήσης αλκοόλ πριν την κατάκλιση καθώς και την αποφυγή της ύπτιας θέσης κατά τον ύπνο. Κάποια φαρμακευτικά σκευάσματα τα οποία έχουν πάρει έγκριση για το ΣΑΑΥ (modafinil). Τα σκευάσματα αυτά όμως, στην ουσία αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα (υπνηλία) και όχι την αιτία του συνδρόμου (απόφραξη). Χρησιμοποιούνται επίσης διάφορες ενδοστοματικές προθέσεις (mandibular repositioning devices) οποίες μηχανικά εμποδίζουν την απόφραξη του στοματοφάρυγγα. Τα μειονεκτήματα αυτής της λύσης είναι αφενός η έλλειψη εξειδίκευσης στην κατασκευή τους και αφετέρου τα όχι και τόσο καλά αποτελέσματα τους.

Η μόνη ουσιαστική θεραπεία του συνδρόμου είναι η χρήση μη επεμβατικού μηχανικού αερισμού (ΜΕΜΑ) κατά τον ύπνο με συσκευή CPAP (Continuous positive airway pressure), η οποία εμποδίζει τη σύμπτωση των τοιχωμάτων του στοματοφάρυγγα ώστε να παραμένει ανοιχτή η δίοδος αέρα προς τους πνεύμονες.

Σε επιλεγμένες περιπτώσεις έχουν εφαρμογή ειδικές χειρουργικές τεχνικές με κυριότερη τη Σταφυλο-φαρυγγο-υπερώϊο-πλαστική (UPPP).

[youtube id=”DP1u6SLy4Vs” width=”600″ height=”350″]

Πηγή: pneumoncy.com